TRABZON’un Araklı ilçesinde, 3 yıl önce 8 kişinin hayatını kaybettiği, 2 kişinin kaybolduğu, aralarında 4 katlı okulun da yer aldığı 13 binanın yıkıldığı sel felaketine yönelik Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Mühendislik Fakültesi’nce hazırlanan rapor, ortaya çıktı. Raporda; dere yatağına denetimsiz döküldüğü saptanan hafriyat, taşkına neden olan faktörler ortasında gösterildi. Jeoloji mühendisi Prof. Dr. Hakan Ersoy, “Raporun sonuçları çok net ve açık. Dere yataklarına yapılan müdahaleler dere yatakları kısmen hafriyat malzemeleriyle doldurulması, kesitinin değiştirilmesi gibi etkenler burada katalizör etkisi yapmıştır” dedi.
Araklı ilçesi Çamlıktepe ve Yeşilyurt mahallelerinde 18 Haziran 2019’da şiddetli yağmur, sel ve heyelanlara yol açtı. Heyelan sonucu önüne set çekilen Karadere, biriken toprak ve balçığı sürükleyerek, taştı. Sele kapılan 10 kişi kayboldu, 4 kişi ise yaralı kurtarıldı. Bölgeye sevk edilen askeri helikopter ve kurtarma ekipleri, mahsur kalan 76 kişinin güvenli bölgelere tahliyesini sağladı. Selde kaybolan 8 kişinin cansız bedenine ulaşılırken, kayıp Mahmut Köseoğlu (39) ile Cengiz Cevahir’in (16) cenazeleri bulunamadı. Sel felaketinde Çamlıktepe’de 9 bina yıkılırken, tahliye edilen aralarında 4 katlı ilkokul- ortaokulun da yer aldığı 13 bina da iş makineleriyle yıkım sağlandı. Yol ve köprülerin çöktüğü, tarım arazilerinin zarar gördüğü Çamlıktepe’de mağdur olan vatandaşlar için Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Toplu Konut Yönetimi (TOKİ) tarafından ilçede konut inşa edildi.
KONTROLSÜZ HAFRİYAT DÖKÜMÜ AFETİ TETİKLEMİŞKaradeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Mühendislik Fakültesi’nce oluşturulan akademik ve uzman ekip tarafından ilçedeki sel afetine ilişkin ‘Teknik İnceleme Raporu’ hazırlandı. Sayıştay’ın yayımladığı kapsamlı ‘Taşkın Risk Raporu’ içinde de yer verilen teknik raporda; bölgede dere yatağına denetimsiz döküldüğü saptanan hafriyat, taşkına neden olan faktörler ortasında gösterildi. Yaklaşık 3 yılda tamamlanan raporda, “Dere yatağına kontrolsüz şekilde dökülen hafriyat taşkına sebep olan faktörler arasında gösterilmiştir. Benzer şekilde özellikle Karadeniz Bölgesi’nde gerçekleşen taşkın afetlerini tetikleyen sebepler arasında dere yataklarına kontrolsüz hafriyat dökümü önemli yer tutmaktadır” denildi’HEYELANIN ARKASINDA BİRİKTİRDİĞİ SU PATLADI’KTÜ Heyelan Uygulama ve Araştırma Merkezi İdare Şurası Üyesi Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Hakan Ersoy, “Raporun sonuçları çok net ve açık. Çok yağışla yerin suya doygun hale gelmesi sonucunda üst kotlarda bir heyelan kütlesi dere yatağını kapatıyor. Bu heyelan kütlesi yaklaşık 7-8 metre yüksekliğinde. Gelen dere de orada birikerek bir baraj oluşturuyor. Biz bunlara heyelan barajları diyoruz. Heyelan materyali suyla bir arada ardı dolunca bir göl oluşuyor ve tekrar çok yağışlara bağlı bu heyelan gerecinin patlaması sonucunda gerideki su sütunu aşağıya hakikat hareket ediyor. Oradaki binalarda yaklaşık 6-7 metrelik bu su sütununun izine rastladık. Çalışmalar sonucunda da heyelandan sonra meydana gelen o hareketli su sütununun izlerini tespit ettik. Meydana gelen afetin temel sebebi heyelanın gerisinde biriktirdiği suyun patlaması ve büyük bir debiyle aşağıya yanlışsız hareket etmesi. Dere yataklarına yapılan müdahaleler dere yatakları kısmen hafriyat materyalleriyle doldurulması, kesitinin değiştirilmesi üzere etkenlerde burada katalizör tesiri yapmıştır. Yani taşkının şiddetini artırmıştır” diye konuştu. ‘DOĞA BİZDEN GÜÇLÜ, YIKIP GEÇECEKTİR’
Derelere yapılan müdahalelerin afetlere neden olduğunu vurgulayan Ersoy, “Hepimiz biliyoruz ki bilhassa Doğu Karadeniz Bölgesi’nde bu tabiat kaynaklı afetler aslında tabiat olayları taşkın heyelan daima oluyor. Bunun en kıymetli karşımıza çıkan tesiri dere yataklarına yapılan müdahaleler. Dere yatağı bir yerden gitmez. Dereler daima yaşayan bir varlıktır. Biz bu yaşayan varlığa hiç onu dikkate almadan müdahale eder, yatağını değiştirir, dar kesitlere sokar ya da bu bölgelere imar verirsek bunları yaşamaya devam edeceğiz. Tabiatın karşısında durduğumuz sürece tabiat bizden güçlüdür, yıkıp geçecektir. Hasebiyle dere yataklarına yalnızca dinlenmek için yalnızca piknik yapmak için gidip, yerleşimlerimizi oralardan uzak tutarsak bu çeşit tabiat kaynaklı olayları afete dönüştürmeyiz” dedi.
